Men zou kunnen denken dat de eredienst van de Drie Gezusters in onze streken, vanwege hun ouderdom, werd ingevoerd door de Angelsaksische monniken, die in de 7de en 8ste eeuw o.l.v. Willibrord, Aldeneik en Susteren bezochten en er heilzame devoties invoerden (o.a. de verering van de H.Brigitta, de patrones van het vee  en de omvorming van de bronnencultus tot doopputten). Kan. Van de Weerd meent de oorsprong van die devotie te moeten zoeken bij de inheemse Kelten, die de natuurelementen, de bronnen en de dondergod vereerden, maar ook de drie Moedergoden aanriepen als vruchtvruchtbaarheidswezens.

Die oeroude verering werd vermengd met Germaanse gebruiken, door de Romeinse bezetters overgenomen onder de naam van Matres of Matronae. Zij waren steeds drie in getal en werden zittend voorgesteld met zinnebeelden van vruchtbaarheid (o.a. vruchten, korenaren, druiven).

Een sprekend voorbeeld uit de Romeinse tijd is een steen in het museum te Tongeren, die ons de drie Matronen in reliëf voorstelt. Het Kristendom maakte er drie rechtstaande heilige maagden van, maar behield vaak oude namen die niemand verstond, zoals Einbede, Warbede en Willebede (op een 15de eeuwse steen in de dom van Worms). Op andere plaatsen werden die raadselachtige namen veranderd in Fides, Spes en Caritas. Zo was er minder kans om een kerkelijke veroordeling op te lopen. Er werd ook verteld, dat de drie maagden zich in het gevolg van de H.Ursula bevond, die Engeland ontvluchtte en naar Keulen kwam, waar zij en haar gezellinnen de marteldood ondergingen. Die opinie steunde op het verhaal, dat de Keltische verering der drie moedergodinnen vooral in de nabijheid van Keulen plaats vond. Nog anderen meenden de drie maagden te moeten vereenzelvigen met de “Drie Marieën”, de stichteressen van de bedevaartsplaats Les-Saintes-Marie-de-la-mer in de Provence. Het vereringsmotief echter bleef hetzelfde: zegen en vruchtbaarheid afsmeken voor mens en dier.

In Limburg vinden wij van oudsher de verering van de drie heilige maagden in Brustem, Rijkel en Zepperen. Hier dragen zij de namen van bestaande heiligen, Bertilia (+687), Eutropia (+407) en Genoveva (+512) en bovendien worden zij tot drie gezusters gepromoveerd. Als wij echter zien, dat zij ieder op een eeuw van elkaar leefden, wordt dit een moeilijk geval!

Sinds de Middeleeuwen was er een geweldige toeloop van pelgrims. Men pelgrimeerde achtereenvolgens naar Brustem (H. Bertilia), Rijkel (H. Eutropia) en Zepperen (H.Genoveva). Tot op het einde van de vorige eeuw hadden deze drie dorpen het monopolie, doch toen kwamen er “Drie Gezusters” in Reppel, Meeuwen, Opgrimbie, Opoeteren, Heppeneert, Beringen, Heusden, Eversel, Beverlo, Wijchmaal, Opglabbeek, St.-Huibrechts-Lille, Beek. In Nederlands-Limburg kennen wij o.a. Swartbroek bij Weert. Ook het motief werd veelzijdiger. Men smeekte genezing af voor alle mogelijke kwalen en ziekten.

In het koor van de Heppeneertse parochiekerk staan de drie vrouwen “zusterlijk” naast elkaar.

• Eutropia draagt in haar rechterhand de abdissenstaf met de krul naar buiten en in de linkerhand een gesloten boek.
• Bertila houdt in haar rechterhand een brandende kaars en in haar linker een opengeslagen boek, waarin ze leest.
• Genoveva leest in het boek, dat open in haar rechterhand ligt, terwijl zij met haar linker een toorts de hoogte in steekt.

Met de honderdjarige Maria Deckers, aan wie wij deze kleine studie uit sympathie opdragen, hadden wij een gesprek, dat ons de volgende aanvullingen bezorgde:

1. De drie beelden werden in de kerk van Heppeneert geplaatst onder het pastoraat van Froyen (1883-1907). Er kwamen vele bedevaarders.
2. Het was in de tijd van het “Menneke van Genk”, die de gave bezat om de zieken te genezen en die mèt de zalf iedereen een bedevaart voorschreef naar de drie Gezusters. Zo trok de eeuwelinge in haar jeugd met een groep naar Swartbroek bij Weert te voet langs Maaseik, Ophoven, Kessenich, Ittervoort, Hunsel en Ell.
   Het moest een boetetocht zijn, had het “Menneke” gezegd en daarom werd onderweg een straatpomp gezocht, waar de boterhammetjes werden verorberd. Na de bedevaart moest men een noveen houden van gebeden en verstervingen.
   Misschien heeft men gemakshalve toen in Heppeneert een bedevaartmogelijkheid geïnstalleerd!
3. De koperen kandelaars met naamschilden, die voor de beelden op een koperen stand zijn bevestigd, werden tijdens haar leven door de bedevaartgangers betaald en aangebracht.
4. Kruisheer Johannes Verhagen, die conventualis was het het Maaseiker klooster van 1894 tot 1895 en van 1902 tot 1908, preekte bij gelegenheid over de drie Gezusters.

De eredienst van de drie Gezusters is nooit officieel door de kerk erkend. Toch bleef hij in de beide Limburgen en het Rijnland bestaan. En dat de vruchtbaarheidscultus nooit verdween in deze veelzijdige devotie vernam ik van een oude dame, die in Aken het volgende gedichtje opschreef:

O, drie Gezusters van Aken
Laat ons toch een kindeke maken
Niet te groot en niet te klein
Maar zoals ons kindeke moet zijn!

bron: Sangers o.s.c.

O Heer, zie vol genade neder op uw biddend volk en vergeef ons onze zonden opdat onze zielen U mogen aangenaam wezen en waardig Uw gunsten te bekomen. Geef ons, o God, de genade die wij U afsmeken door de voorspraak der H. Gezusters en door de oneindige verdiensten van Uw Zoon, Jezus Christus, onze Heer, die met U en de Heilige Geest leeft en heerst in alle eeuwen der eeuwen. Amen.